Wat is het mantelzorgstatuut?

Twee verschillende types erkenningsattesten voor mantelzorgers

Sinds 1 september 2020 kan je als mantelzorger een officiële erkenning aanvragen: ‘het mantelzorgstatuut’. Dit statuut bestaat eigenlijk uit twee types erkenningen: (1) een algemene erkenning als mantelzorger en (2) een erkenning als mantelzorger met sociaal voordeel. Bekijk de voorwaarden en gevolgen van elk type erkenningsattest aandachtig vooraleer je een aanvraag doet! Onze infographic kan je ook helpen.

1. Algemene erkenning als mantelzorger

Dit attest geeft je een algemene erkenning als mantelzorger. Het is na aanvraag onbeperkt geldig en er staat geen beperking op het aantal erkende mantelzorgers voor dezelfde zorgvrager. Om deze erkenning aan te vragen moeten mantelzorger en hulpbehoevende aan een beperkt aantal voorwaarden voldoen:

• De zorgvrager heeft zorg en ondersteuning nodig omwille van zijn/haar hoge leeftijd, gezondheidstoestand of handicap en verblijft in België.
• De mantelzorger biedt regelmatig hulp en/of ondersteuning op een niet-professionele basis.
• De mantelzorger houdt rekening met de noden en wensen van de zorgvrager.
• De mantelzorger heeft een vertrouwensrelatie of een nauwe affectieve of geografische relatie met de hulpbehoevende persoon.
• De mantelzorger is ingeschreven in het bevolkings- of vreemdelingenregister en verblijft in België.
• Er is minstens één professionele zorgverlener die de mantelzorger bijstaat in de zorg (waaronder de huisarts).
• De zorgvrager mag niet in een woonzorgcentrum verblijven.

Aanvraagprocedure: Aan te vragen via een verklaring op eer. Je kan deze verklaring op eer krijgen bij jouw ziekenfonds. De verklaring op eer wordt door hulpbehoevende en mantelzorger ondertekend.

Tip: Maak een kopie van de ingevulde verklaring op eer alvorens het terug te bezorgen aan het ziekenfonds. Zowel jouw naam, als de naam van de zorgvrager staan hierop. Sommige instanties vragen daarom om naast het mantelzorgattest ook een kopie van de verklaring op eer te bezorgen.

Je kan de verklaring op eer ook bekomen via Mantelzorgattest | solidaris-vlaanderen.be.

2. Erkenning als mantelzorger met sociaal voordeel

Dit tweede type erkenningsattest is gekoppeld aan één sociaal voordeel, namelijk de mogelijkheid tot het aanvragen van mantelzorgverlof bij je werkgever. Het mantelzorgverlof is enkel mogelijk voor loontrekkenden en ambtenaren en niet voor zelfstandigen of gepensioneerden.

Opgelet! Het is belangrijk dat je deze erkenning pas aanvraagt op het moment dat je zeker bent dat je het mantelzorgverlof wil opnemen. De erkenning is namelijk maar één jaar geldig en het aantal mantelzorgers met dit type attest is beperkt tot 3 per zorgvrager. Om deze erkenning aan te vragen moeten de mantelzorger én de persoon voor wie deze zorgt aan een uitgebreid aantal voorwaarden voldoen:

Voorwaarden mantelzorger:

• De mantelzorger is ingeschreven in het bevolkings- of vreemdelingen register en verblijft in België
• De mantelzorger geeft doorlopend of regelmatig hulp en zorg aan de zorgvrager. En dat voor minstens 50 uur per maand of 600 uur per jaar.
• De mantelzorger heeft een vertrouwensrelatie met de persoon voor wie hij/zij zorgt en geeft die zorg niet vanuit een beroep of als vrijwilliger.
• De mantelzorger houdt rekening met de noden en levenswensen van de zorgvrager.
• Er is minstens één professionele zorgverlener die de mantelzorger bijstaat in de zorg.

Voorwaarden zorgvrager:

• De zorgvrager verblijft in België.
• De zorgvrager verblijft niet in een residentiële setting, zoals een woonzorgcentrum of voorziening voor personen met een handicap.
• De zorgvrager voldoet aan een aantal medische criteria. Wat wil dat zeggen?
  • Bij meerderjarige (ouder dan 21 jaar) zorgvragers moet men ten minste 12 punten op de graad van zelfredzaamheid voor de integratietegemoetkoming scoren. Die vaststelling kan gebeuren door de FOD Sociale Zekerheid, Medex of de adviserend arts van het ziekenfonds.
  • Veel zorgvragers hebben al een vaststelling van zorgbehoefte laten uitvoeren. In bepaalde gevallen hoef je geen nieuwe vaststelling te laten uitvoeren. Bijvoorbeeld als je al een zorgbudget voor ouderen of een zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden ontvangt en voldoende punten op de inschaling scoorde.
  • Als de zorgvrager minderjarig is, gelden de scores van het groeipakket (de vroegere kinderbijslag). Je moet ten minste 12 punten scoren of ten minste 6 punten in de derde pijler.

Vraag na bij de Dienst Maatschappelijk Werk of je in aanmerking komt en of je eerdere vaststellingen van zorgbehoefte geldig zijn voor deze erkenning!

Aanvraagprocedure: Aan te vragen via de Dienst Maatschappelijk Werk van het ziekenfonds. Maak een afspraak indien je een erkenning met sociaal voordeel wil aanvragen.

Contactgegevens Dienst Maatschappelijk Werk:
Antwerpen: 03 285 44 44 (optie 3 keuze 1)
Oost-Vlaanderen: 09 333 55 00 (optie 3) 
West-Vlaanderen: 056 230 230 (optie 1)
Limburg: 011 22 44 22
Brabant: 078 15 60 30

Meer over het mantelzorgverlof

Je kan met de mantelzorgerkenning type 2 bij je werkgever ook mantelzorgverlof per zorgvrager aanvragen. Het mantelzorgverlof is enkel mogelijk als je werkt als loontrekkende of ambtenaar.

Hoe het mantelzorgverlof aanvragen?

Je vraagt het verlof aan door minstens 7 werkdagen op voorhand een aangetekend schrijven of een brief te bezorgen aan je werkgever, samen met het bewijs van je erkenning als mantelzorger met het sociaal voordeel. De erkenning kan je aanvragen via de Dienst Maatschappelijk Werk van het ziekenfonds.

Hoe het mantelzorg verlof opnemen? Je kan 3 volledige maanden voltijds je werk onderbreken of je kan deeltijds je werk onderbreken voor 6 maanden. Ook al kan je het verlof per zorgvrager opnemen, toch is het gebruik beperkt tot maximum 6 maanden over je hele loopbaan.

Mantelzorgattest na medische opleiding

Er bestaat een mantelzorgattest na een medische opleding dat verschilt van de mantelzorgerkenning. Je kan het verkrijgen na opleiding. Een verpleegkundige leert je dan medische B-handelingen uitvoeren en gaat na of je de medische techniek onder de knie hebt. Nadien krijg je een mantelzorgattest om te bewijzen dat je medische B-handelingen mag uitvoeren. Medische B-handelingen zijn bepaalde verpleegkundige technieken zoals inspuitingen, sondevoeding, wondverzorging, stomaverzorging, steunkousen… Je komt in aanmerking voor zo een opleiding wanneer je niet betaald wordt voor de zorg die je verleent, je iemand bent uit de naaste omgeving van de zorgvrager en wanneer je de toestemming hebt om deze B-handeling uit te voeren.

Premies voor zorgvrager en mantelzorger

Voor zorgvrager en mantelzorger bestaan er ook verschillende premies. Elke premie heeft zijn eigen voorwaarden en aanvraagprocedure.

Meer weten?

• Vanaf wanneer ben ik een mantelzorger?
• Heb ik of mijn zorgvrager recht op een premie?
• Heb ik of mijn zorgvrager recht op tegemoetkomingen voor mobiliteitshulpmiddelen?
• Wat is een zorgkas? (website Vlaamse sociale bescherming)