PERSTEKST: Geef mantelzorgers de kans om tot rust te komen

Zes op de tien mantelzorgers gaf nog nooit de zorg uit handen. Dat blijkt uit een bevraging van Coponcho bij 500 mantelzorgers. Hoewel ze sleutelfiguren zijn in de zorg, zijn mantelzorgers geen machines, maar mensen die ook recht hebben op rust en vakantie. Daarom vraagt Coponcho meer aandacht voor respijtzorg. 

23 juni is naar jaarlijkse gewoonte Dag van de Mantelzorg. Een dag om mantelzorgers in de bloemetjes te zetten. Want mantelzorgers zijn sleutelfiguren in de zorg. Ze nemen heel wat taken op zich: van administratie, persoonlijke verzorging tot hulp bij verplaatsingen.  

Uit de Zorgenquête van 2021¹ blijkt dat meer dan 9 op de 10 mantelzorgers de hulp die ze bieden zelf zinvol vinden en dat ze er voldoening uit halen. Tegelijkertijd stelt de Zorgenquête vast dat mantelzorgers de zorg ook als emotioneel en fysiek belastend ervaren. Voorts voelen heel wat mantelzorgers zich eenzaam en hebben ze depressieve klachten.  

Respijtzorg te onbekend 

Zelfzorg en het inlassen van een adempauze zijn daarom cruciaal. Zo’n adempauze voor mantelzorgers wordt respijtzorg² genoemd. Toch is het voor mantelzorgers niet vanzelfsprekend om tijd voor zichzelf nemen, zo blijkt uit een bevraging over respijtzorg van Coponcho, de partnerorganisatie van Solidaris voor mantelzorg. Uit de bevraging bij 500 mantelzorgers blijkt dat 60 % van de mantelzorgers nog nooit de zorg uit handen heeft gegeven. Zomaar de koffers pakken en op vakantie vertrekken of eventjes een dag de zorg afgeven, is voor veel mantelzorgers moeilijk.  

“Uit onze bevraging blijkt bovendien dat te weinig mantelzorgers het aanbod aan respijtzorg kennen”, vertelt Sarah Van den Bogaert, coördinator van Coponcho. Slechts 36 % kent het aanbod van zorg aan huis (o.a. gezinszorg, dagoppas …). Bovendien heeft 3 op de 4 mantelzorgers geen weet van het aanbod voor opvang buitenshuis (dagverzorgingscentra, woonzorgcentra …). Ook de mantelzorgvakanties, die door diverse erkende mantelzorgverenigingen worden aangeboden, zijn te onbekend. Slechts 15 % van de deelnemers weet van deze mogelijkheid. Bovendien geven de deelnemers aan dat het aanbod onvoldoende is afgestemd op hun noden. En financieel ervaren ze ondanks een gedeeltelijke terugbetaling van de mutualiteiten ook een drempel.  

Nochtans kan even de zorg afgeven heel wat betekenen voor mantelzorgers. Dit blijkt ook uit de reacties van de deelnemers aan de mantelzorgvakanties van Coponcho.  Zo vertelt Gabriël wiens vrouw aan een bewegingsstoornis lijdt: “We zijn eens weg, worden een beetje bediend en kunnen alles eens loslaten. Enorm ontspannend. Als er iets is duw je op een knopje en er staat iemand voor je klaar. Ook alle materiaal is hier aanwezig.” 

Respijtzorg afstemmen op mantelzorgers 

“Onze bevraging verduidelijkt dat we meer moeten inzetten op het bekendmaken van ons aanbod aan respijtzorg”, stelt Sarah Van den Bogaert. “Al is die bekendmaking op zich onvoldoende. Mantelzorgers moeten ook daadwerkelijk kunnen gebruikmaken van het aanbod.”  

Uit de antwoorden van mantelzorgers blijkt dat ze dit graag willen. Zo wil bijna de helft van de mantelzorgers die nog nooit de zorg uit handen had gegeven in de nabije toekomst hulp aan huis inschakelen en overweegt 1 op de 4 om in de toekomst deel te nemen aan een mantelzorgvakantie.  

Een aantal drempels kunnen daarvoor nog weggewerkt worden. Het bestaande aanbod blijkt voor heel wat mantelzorgers in de praktijk niet haalbaar. Dat ligt aan de kostprijs, maar ook aan het feit dat het aanbod niet altijd op hun leeftijd of problematiek is afgestemd. “We hebben nood aan een betaalbaar aanbod dat is afgestemd op de noden van mantelzorgers en de personen voor wie ze zorgen”, zegt Van den Bogaert. “Daar willen we de komende tijd ook op inzetten.”